Bàn về đặc quyền của người có ưu thế về ngoại hình
Đọc phần trước: Một ngày, một tháng, một năm của người bị trầm cảm
Hiện tại cuốn ebook “Góc Khuất Người Con Gái” đã ra mắt. Bạn có thể tải ebook cuốn tiểu thuyết này MIỄN PHÍ qua link này.
Không phải tự nhiên mà Beyonce lại hát: “It’s the soul that needs a surgery/ Tâm hồn mới là thứ cần được phẫu thuật thẩm mỹ”
Bài hát gợi ý: Pretty hurts – Beyonce
1. Khi người ta ưa nhìn từ nhỏ
Có nhiều thành tựu trong đời mà con người có thể vươn tới: có thu nhập cao, hoặc có một sự nghiệp đáng mơ ước, hoặc có gia đình ấm êm, hoặc có một đóng góp nào đó cho xã hội. Thành tựu lớn nhất của mình là có bạn trai liên tục 17 năm (từ cấp 3 đến khi 25 tuổi). Có lẽ, mình ưa nhìn và một tính cách thú vị.
Từ nhỏ, mình ý thức được bản thân có một gương mặt xinh đẹp, có trí tuệ. Dĩ nhiên như thế thì sẽ thu hút ánh nhìn từ mọi người. Mình chẳng cần bỏ nhiều công sức để có điều đó. Thế là mình ỷ lại, không thèm mài giũa kỹ năng của bản thân. Mình càng ngày càng sống khép kín, còn Nhân Quyền (bạn thân cũ của mình) thì vốn không có thế mạnh về điểm số, bù lại khả năng giao tiếp của nàng ấy thì lại khá giỏi.
Nhược điểm của mình là ích kỷ. Nhược điểm của nàng ấy là luôn bị ý kiến của người khác tác động. Ưu điểm của mình là biết sống cho bản thân. Ưu điểm của nàng ấy là con bướm xã hội.
Ưu nhược là vậy, tuy nhiên cả hai lại có điểm chung: ngoại hình.
Cuốn sách “The unfair advantage” của tác giả Ash Ali, Hasan Kubba bàn về những lợi thế không công bằng như sau: “Ngoại hình là một trong những lợi thế không công bằng của loài người, bên cạnh tiền tài, trí tuệ, sự may mắn và địa vị xã hội.”
Vì sao lại thế?
Theo “seoulacademy.vn”: Ngoại hình ưa mang lại ba lợi ích lớn. Đầu tiên là tăng cơ hội trong tuyển dụng. Thật vậy. Đã bao nhiêu lần bạn nhìn thấy tiêu chí tuyển dụng là có ngoại hình ưa nhìn? Người có ngoại hình, dễ dàng tạo được thiện cảm cho nhà tuyển dụng, từ đó làm tăng khả năng xây dựng mối quan hệ. Những người đẹp thường được người khác chú ý hơn, thường có khả năng làm việc hiệu quả hơn, đặc biệt là trong giao tiếp. Mối quan hệ xã hội càng nhiều, càng bền chặt thì mọi công việc sẽ càng trở nên thuận lợi. Lợi ích tiếp theo, đó là về giá trị nội tại mà ngoại hình mang lại. Nó giúp con người trở nên tự tin hơn. Khi đứng trước đám đông hay tham gia một buổi phỏng vấn với nhà tuyển dụng, việc bạn sở hữu gương mặt khả ái, ưa nhìn sẽ giúp bạn tự tin hơn. Vì bạn biết chắc rằng người đối diện sẽ có thiện cảm tốt và không phán xét gì đến vẻ bề ngoài của mình. Đây chắc chắn là ưu thế lớn của việc ưa nhìn, nếu bạn biết tận dụng nó. Cuối cùng, ngoại hình xinh xắn phần nào đó là biểu hiện của một nguồn gene tốt cũng như sức khỏe ổn định. Các nhà khoa học đã đưa ra dẫn chứng cho luận điểm này như sau. Ví dụ với những bạn có tỷ lệ khuôn mặt không đối xứng hoặc xuất hiện những vết nám, vết bớt hay những dị thường trên mặt, những người này thường sẽ có dấu hiệu của sự rối loạn nhiễm sắc thể. Ngoài ra, với những ai có gương mặt gầy, ốm, không đầy đặn, đó là dấu hiệu của sức khỏe không tốt. Hoặc đối với những người nào có màu da nhợt nhạt, không tươi tắn và tự nhiên sẽ có nhiều nguy cơ mắc các chứng bệnh về máu, gan hơn. Vì vậy, đây chính là lợi ích quan trọng nhất của việc ưa nhìn, khi nó ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của mỗi người. [1]
Còn với trường hợp của mình, những điều trên có vẻ không đúng lắm, hoặc do mình có ngoại hình mà bản thân không biết tận dụng. Hiện tại mình đang 25, sắp 26, thất nghiệp, sự tự tin gần như bằng không và gene mình thì cũng không tốt.
Vì bởi, mình có một khoảng thời gian mất đi đặc quyền ưa nhìn.
2. Khi đặc quyền không còn
Sau khi mình nhập viện để điều trị bệnh tâm thần, mình tăng 10kg. Đây là tác dụng phổ biến của thuốc trị trầm cảm, bởi vì chúng giúp người bệnh vui vẻ trở lại, ăn ngon miệng hơn, từ đó dẫn đến tăng cân.
Nếu bạn có theo dõi series “Bojack Horseman” bạn cũng có thể thấy nhà văn Diane Nguyễn sau khi dùng thuốc trị trầm cảm cũng tăng cân như vậy. Và cân nặng tăng thêm ấy rất khó giảm.
Với mình, nguyên nhân có lẽ là vì thuốc cũng như một phần mình không kiểm soát được ham muốn thèm ăn của bản thân, trong khi bản thân lại tập thể dục chưa đủ để cân bằng lại. Có một dạo, mình rất tự ti về cân nặng của mình. Hồi 55kg mình rất đẹp. Mặt đẹp, cơ thể cũng đẹp, nên lúc kim chỉ của bàn cân chạm số 65, mình sụp đổ.
Mẹ suốt ngày nói mình ăn ít thôi, giảm cân đi, hỏi mình bao nhiêu cân càng làm mình thêm mệt mỏi. Với nhiều người, 50kg đã là mập. 4x kg mới là gầy. Bây giờ 5x kg là 4x kg kiểu mới. còn 65kg như mình thì thôi, là 55kg kiểu cũ – tức mập khỏi nói. Mẹ bảo nói thế để cho mình có động lực giảm, nhưng nó chỉ làm mình áp lực hơn. Gia đình và người thân hay lấy tình thương ra để tổn thương nhau như vậy.
Xã hội châu Á bị ám ảnh bởi những con số về ngoại hình và thể trạng, như số đó 3 vòng 90-60-90, đường thẳng mũi-môi E-line, cằm V-line, ⅕ dọc, ⅓ ngang, 4 cao 3 thấp, sự đối xứng, dãy số Fibonacci, mũi S-line, mũi L-line,… Vậy nên một đứa con gái cao 1m63, nặng 65kg, ngực 8x, eo 7x, bụng dưới 8x, mông 9x, cằm lẹm, mũi cao nhưng có một khúc gồ lên như mình cảm thấy bản thân mất trọn sự xinh đẹp.
Cho đến khi mình chơi các ứng dụng hẹn hò.
3. Khi giá trị của con người không nằm ở những con số
Trong mắt mình, lúc tăng cân, mình cảm thấy bản thân không còn đẹp nữa. Tuy nhiên, mình đã tương hợp (match) với trên 650 người trên Tinder và Bumble trong vòng 4 tháng, vậy nên có lẽ tâm hồn mình cũng có chút chiều sâu (mặc dù các ứng dụng hẹn hò như một bể rác nơi các chị làm giá và 99.9% các anh trai trong đầu toàn sex)
Có người tình nguyện muốn ngủ với mình vì mình không coi thường nghề của anh là chạy xe công nghệ chứ không bĩu môi như những cô gái khác. Có người làm FWB với mình vì mình thử thách anh, thỏa mãn bản tính muốn chinh phục của anh ta.
Feedback của một mối mập mờ ngắn hạn của mình như sau:
“Em đến sớm hơn giờ hẹn, tuyệt vời vì dạo này anh hơi khó tính về mặt thời gian; xinh xắn, có sự tự tin nhất định; chỉn chu, có gu ăn mặc; cởi mở thoải mái trong câu chuyện. Cảm ơn em đã cho anh trải nghiệm hẹn buổi hôm nay.”
Người yêu cũ gần nhất của mình và cả người yêu hiện tại của mình đều nói ở bên mình, họ được là chính họ, không bị đánh giá.
Trong khoảng thời gian mất việc (thứ mà xã hội gắn vào mỗi người để đánh giá giá trị của bản thân), mình tìm thấy nhiều phẩm chất tốt đẹp khác của bản thân: hiểu chuyện, thú vị, thẳng thắn, minh bạch và cho người yêu cảm giác dễ chịu.
Tất cả những người mình đi hẹn hò đều biết mình đang không có việc làm, tuy nhiên, có hai người nói thành lời là họ thấy được tiềm năng của mình. Vậy nên, mình cảm nhận được dần dần lại là mình là con người có giá trị.
Mình đọc được trong cuốn “Thiện, ác và smartphone” của tiến sĩ Đặng Hoàng Giang rằng:
“Theo Kant, con người không có giá cả để mua bán, họ vô giá. Nếu giá của đồ vật là một thuộc tính nằm ở bên ngoài chúng, và mang tính tương đối, thì giá trị của con người, nhân phẩm của anh ta, mang tính nội tại, tự thân, và tuyệt đối. Nhân phẩm là cái chỉ con người có, nó tới từ khả năng tư duy và tự do ý chí của họ. Một cá nhân có nhân phẩm đơn giản vì anh ta là con người, nhân phẩm tồn tại độc lập, không phụ thuộc vào đóng góp của người đó cho xã hội.”
Mình đọc cuốn sách này từ năm 2019 và đến năm 2023, những dòng này vẫn làm tim và não mình rung động. Những từ ngữ ấy đã cứu mình khỏi sự độc hại của bản thân và thế giới xung quanh rất rất rất nhiều lần.
Mình nhớ lại hồi mình còn đẹp theo tiêu chuẩn của mình là 55kg, mình tốt nghiệp trường cấp ba giỏi nhất thành phố và ngôi trường dạy Kinh tế điểm chuẩn cao nhất thành phố, ngực mình bé, Vô Lượng bảo mình makeup không đẹp, ngồi xuống bụng hiện ngấn mỡ nên mình vẫn thấy mình không đủ đẹp.
Hiện tại, trước quãng thời gian nhận được sự công nhận từ những người đàn ông, ngực mình 88cm, cúp ngực to chứ không phải do lưng rộng, mình vẫn thấy mình mập nên không đủ đẹp.
Trong bộ phim tài liệu về cuộc đời mình “Miss Americana”, Taylor Swift có nói rằng:
“Sẽ luôn có một tiêu chuẩn về cái đẹp mà bạn không đạt được. Khi bạn có vòng eo con kiến vạn người mê thì bạn sẽ không thể có vòng mông to như ý mà mọi người muốn. Và khi bạn tăng cân đủ để có mông to thì bạn sẽ không thể có một chiếc bụng phẳng lì được. Thật sự những tiêu chuẩn này rất quá đáng.”
Sẽ luôn có một tiêu chuẩn gì đó về cái đẹp nói chung và về cuộc đời nói riêng mà bạn không đạt được – Swift nói rất hay. Với sự phát triển của mạng xã hội nơi con người chỉ khoe những thứ đẹp đẽ nhất và đã qua chỉnh sửa lên trên mạng, những tiêu chuẩn về cái đẹp càng ngày càng được chia sẻ một cách rộng rãi, áp lực đồng trang lứa tăng lên, con người càng không hạnh phúc.
Một phút trước mình còn xem các hot tiktoker nhảy sexy, một phút sau mình đã chán ghét bản thân vì không gầy như họ (body dysmorphia – rối loạn mặc cảm ngoại hình). Mình đã tăng từ size L đến XL, phải mua đồ từ những cửa hàng big size, nó làm sự tự tin của mình quay về “mo”.
Rồi đến một ngày, mình theo dõi những kênh review đồ big size, lướt trúng clip tiktok của nàng Cố Hữu Vi, một nàng mẫu big size nổi tiếng và thấy: “Sao người ta nặng ký hơn mình mà trông người ta đẹp thế…” Rồi mình nghĩ, chẳng lẽ phải làm người mẫu size lớn thì mới đẹp hay sao? Cùng lúc đó, một ca khúc của một nàng ca sĩ big size cũng viral trên tiktok, đấy là cô nàng Choco Trúc Phương với ca khúc Body Shaming cùng đoạn điệp khúc:
“Ai chẳng muốn mình xinh, ai chẳng muốn lên sóng được lung linh, em cũng muốn được khen được ngắm nhìn; và em biết mình có thiếu sót ở đâu, em cũng biết mình có thể bay cao.”
Người ta tăng cân do áp lực cuộc sống dẫn đến việc ăn để xả stress (stress eating), mình tăng cân do cả tác dụng phụ của thuốc lẫn stress eating, thì việc body shaming người khác có gì tốt không? Và body shaming chính mình có giúp ích được gì cho bản thân mình không?
Bạn trai cũ của mình từng block một người quen trong ngành chỉ vì họ buột miệng: “Anh dạo này mập ra trông thấy.”
Một người bạn của mình cũng tăng cân, bảo rằng anh cố tình không còn ưa nhìn để xem người ta có đến với anh vì con người anh hay không. Mình bảo rằng: Anh vẫn đẹp, bởi vì anh thông minh, biết cách đối xử với người khác và ai cũng thông cảm việc anh stress eating.
Người yêu mình tự nhận bản thân không có đặc quyền ưa nhìn, mình nói rằng: Anh có nét, anh có tài, anh thông minh, anh vui tính, anh hiểu con người và làm họ thấy dễ chịu, vậy nên với em, anh đẹp trai.
Ngay cả một người cool ngầu, “tổng tài băng lãnh” như producer Touliver vẫn có một sự tự ti nhất định vào gương mặt của mình, không muốn đóng MV với Tóc Tiên vì cho rằng mình “không đủ đẹp” thì mình nghĩ rằng chúng ta đều tự ti ở một điểm nào đó trên mặt và cơ thể, đến nỗi quên 3 điều: Một, người ngoài nhìn vào chưa chắc thấy khuyết điểm của mình, họ nhìn tổng thể. Hai, chúng ta luôn xứng đáng được yêu thương và hạnh phúc và sẽ luôn có người thương chúng ta ngay cả khi chúng ta cảm thấy mình xấu xí và bất tài vô dụng. Ba, ngoại hình quan trọng, nhưng cảm giác mà bạn mang lại cho một người mới là thứ họ nhớ mãi.
4. Kết.
Mình vốn là người chỉ quan tâm vào tính cách của một người. Bạn mình phản biện: ấn tượng ban đầu chỉ xảy ra một lần và không thay đổi được.
Tóm lại, ngoại hình quan trọng vì nó thu hút, nhưng tính cách mới là nhân tố quyết định giữ chân người khác bên cạnh.
Nhà thơ và tác giả sách Maya Angelou nói rằng:
“Người ta có thể quên những gì bạn nói, quên những gì bạn làm, nhưng sẽ không bao giờ quên đi cái cảm xúc mà bạn để lại trong họ.”
Suy rộng ra: người ta có thể quên bạn trông như thế nào, hành động ra sao nhưng sẽ không bao giờ quên cảm xúc bạn đem lại cho họ. Ngoại hình là điều kiện cần, không phải điều kiện đủ.
Những đại gia mê siêu mẫu chân dài, thế nhưng nếu họ là bình hoa di động, não rỗng tuếch thì đại gia sẽ nhanh chán và các siêu mẫu sẽ bị thay thế. Tuy nhiên, nếu họ không có ngoại hình thì sẽ không gây ấn tượng ngay từ đầu, thậm chí còn không thể làm người mẫu.
Nếu siêu mẫu Minh Tú và diễn viên hài Lê Dương Bảo Lâm không phẫu thuật thẩm mỹ, có lẽ chúng ta sẽ không thèm để ý đến họ để biết họ tài năng như thế nào.
Vậy nên, điều mình muốn nói ở đây là gì?
Nhan sắc có thể thay đổi được bằng skincare, làm tóc, can thiệp thẩm mỹ xâm lấn hoặc không xâm lấn và thời trang. Duy chỉ có bản tính mới là thực sự khó dời. Tuy nhiên, nếu được chọn một trong hai, một người nhan sắc cực đẹp nhưng nhạt nhẽo, và một người nhan sắc tầm trung nhưng bộ não thú vị và biết cách làm bạn cảm thấy bạn là người đặc biệt, bạn sẽ chọn ai?
Mình không biết bạn trả lời như thế nào, tuy nhiên, sau khi hút hai điếu thuốc lá Zouk cực đẹp, màu đen, khói thơm, vị chocolate, nhưng rít mãi nicotine không lên, mình đã với lấy hai điếu 555 tuy xấu xí hơn hẳn, hôi rình, bao bì trông phèn phèn nhưng được việc, nicotine lên, dù rằng mắc hơn Zouk. Tương tự như việc, nếu sách của Nhã Nam chỉ được cái bìa đẹp mà nội dung không chất lượng, có lẽ sẽ không thể nào có được ngày hôm nay. Mọi người sẽ luôn đánh giá một cuốn sách thông qua cái bìa, bìa không bắt mắt thì đừng mơ họ muốn đọc. Tuy nhiên nếu nội dung không hay, cuốn sách đó sẽ bị xếp xó trên kệ hoặc bị đem bán ký gửi cho người khác.
Một hoa hậu sau phần biểu diễn váy dạ hội và bikini thì vẫn phải trải qua vòng ứng xử. Người có nhan sắc như mình cũng phải học cách đối nhân xử thế, học cách cười nhiều lên. Người có nhan sắc, cười nhiều, biết đối nhân xử thế như Nhân Quyền cũng phải học cách từ chối người khác.
“Tốt gỗ hơn tốt nước sơn” thật, nhưng chúng ta phải “tốt gỗ, tốt cả nước sơn.”
TÀI LIỆU THAM KHẢO
(1) Hằng N. T. (2023, December 15). Lợi ích của ngoại hình chi phối đời sống hiện đại như thế nào? Seoul Academy. https://seoulacademy.edu.vn/loi-ich-cua-ngoai-hinh-chi-phoi-doi-song-hien-dai
Đọc phần tiếp theo: Có tiền sinh con cũng chắc gì hạnh phúc
Nếu bài viết giúp bạn tự tin hơn về những số đo của mình, xin hãy ủng hộ cho tôi tại đây.
Be Real in a Fake World,
NARCY NGUYỄN
