Bất ổn tâm lý của nghệ sĩ: Giận thì giận, mà thương thì… khó!
Mời bạn đọc phần 1: Làm gì khi thần tượng dính “phốt”, bài học từ tài tử Lee Sun Kyun và Tun Phạm
“Lời nói dối đi nửa vòng trái đất trước khi sự thật có cơ hội mặc được quần.” – Winston Churchill
Tựa đề bài viết này lấy cảm hứng từ một câu nói nổi tiếng của fangirl Kpop khi idol mình hẹn hò trong khi đã có fan, tôi xin phép chế lại cho phù hợp với hoàn cảnh này:
Tạm biệt Thắng, Han So Hee và Nam Em, khóc xong rồi thì thôi cất gọn poster ba người vào góc, mình tạm thời không nhìn nhau idol nhé. Mỗi lần nhìn thấy 3 người, em sợ lại làm tim mình đau hơn. Em không biết em có vượt qua cú sốc này không nữa. Chờ ba người nửa năm, để rồi nhận trái đắng như vậy. Album đặt rồi cũng không muốn lấy về nữa. Em chưa đủ chín chắn để chấp nhận sự thật này, chắc là vậy, nên em đành ích kỷ vậy thôi. Em cảm thấy như bị lừa vậy, công sức lo lắng cho idol thừa rồi vì ba người chắc vẫn luôn hạnh phúc bên ai kia. Tình yêu của fan với mọi người chắc không đủ. Ba người thừa biết fangirl là như thế nào mà, vậy mà mọi người vẫn như vậy.
Tạm biệt mọi người, cho em ích kỷ lần này nhé. Hẹn gặp lại khi em đã mạnh mẽ hơn, em không quay lưng đi nhưng em sẽ dừng lại.”
Tôi lại thấy nó phù hợp với tình trạng của Thắng (Ngọt), Nhã Nam, Han So Hee và Nam Em hơn cả.
Mục lục
hide
Những trường hợp khó bênh vực
Những ngày gần đây, ý tôi là hơn một tháng trước với đỉnh điểm là 30/4, Thắng (Ngọt) liên tục làm fan lo lắng thì ít mà khó chịu thì nhiều với chuỗi liên hoàn status gây tranh cãi.
Chuyện này không chỉ là PR cho MV “Nó”, nơi anh cởi trần, phô bày những tâm tư của mình trên MV. Anh phô bày quá nhiều sự bất ổn tâm lý của mình trên status cá nhân như thể quên rằng Facebook không có chế độ “chỉ mình tôi”. Bởi người ta buồn nhưng người ta muốn khán giả biết điều đó chứ giữ riêng nỗi buồn cho mình thì… buồn và cô đơn lắm.
Ừ thì anh sai lè ra, anh sai vì anh là chính mình. Nhưng mà, “là chính mình” từ lâu đã là một câu nói gây tranh cãi. Như một lời khuyên self-help: bạn chỉ cần là chính mình.
Như vậy thì không đủ, bởi con người thì phải phát triển, không nên dậm chân tại chỗ.
Câu ‘Ừ thì anh sai, vì anh là chính mình” cũng giống như lời xin lỗi của Tổng Giám đốc Nhã Nam – ông Nguyễn Nhật Anh. Lời xin lỗi ấy khiến toàn tập thể công ty Nhã Nam có một ngày Giỗ tổ Hùng Vương không an lành.
Dẫu sau đó Phó Tổng giám đốc Nhã Nam đã có động thái phù hợp hơn là ra quyết định đình chỉ làm việc ông Nhật Nam, thế nhưng, đó là phương án xử lý, chứ không giải quyết cốt lõi vấn đề là vụ quấy rối tình dục, vốn là một tội ác chứ không đơn thuần chỉ là khủng hoảng truyền thông nữa. Một tháng đi qua, làn sóng tẩy chay Nhã Nam vẫn còn mạnh, công ty thì tiếp tục ra sách mới, block sạch những người react giận dữ trên từng status và comment của mình.
Chuyện “nghe nhạc, không nghe đời tư” có thực tế hay không?
Mew Amazing đã nói rất hay về vấn đề này:
Thật vậy. Ai cũng bảo khán giả nên tách liền đời tư và sản phẩm của nghệ sĩ. Nhưng mà khó lắm, vì sau khi đón nhận một tác phẩm hay, theo lẽ bình thường, một khán giả sẽ tò mò không biết nghệ sĩ ấy là người như thế nào.
Giống như sau khi xem phim, chúng ta sẽ tò mò như một chú mèo và gõ tên diễn viên, đạo diễn lên Google, Facebook, Instagram để tìm hiểu hơn về họ. Nếu những gì họ chia sẻ ra cũng đi liền với những điều họ làm thì chúng ta sẽ nể họ, bằng không, thì có tài năng như thế nào, khán giả cũng sẽ không ủng hộ họ nữa.
Thực ra, lằn ranh này đã bị xóa mờ từ phía nghệ sĩ bởi họ đã lấy chuyện tư ra để làm thành tác phẩm, đánh vào tâm lý “thích hóng chuyện” của đám đông. Mà những chuyện càng gây tranh cãi thì càng dễ nổi tiếng. Vậy nên, xảy ra một tiêu chuẩn kép ở đây: khán giả rất thích bàn tán, nhưng khi nó chuyện xấu, những gì tưởng như là “hư cấu” hóa ra lại là thực, thì họ giãy nảy. Motif chuyện tình tay ba trên phim thì không sao, nhưng tiểu tam ngoài đời thực thì họ sẽ nhân danh công lý lên án bạn vô đạo đức, như trường hợp của Hiền Hồ.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói rằng:
Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó.
Vì sao khó, vì thời đại word of mouth khủng khiếp hơn nữa với sự hỗ trợ của mạng xã hội. Nếu bạn có nằm vùng các group Phốt Tinder thì bạn sẽ hiểu, hở tí là họ phốt, 5 post hết 4 post là phốt rồi.
Trong thời đại 1 mét vuông 10 KOL, 20 KOC, tài năng ai cũng có thì cái giữ chân khán giả ở lại và tin tưởng một người chính là sự nể phục. Mà để được nể phục, một người phải là người tốt, làm việc thiện (từ thiện là một chuyện khác nữa :)) )
Nói là vậy, nhưng thực ra tôi hiểu Thắng đang như thế nào, bởi:
Thú thực thì tôi cũng từng hành xử như Thắng, Han So Hee và Nam Em
Để tóm tắt vụ Han So Hee thì chỉ cần dùng chữ “bồng bột”, vì cô nổi loạn và bốc đồng như vai diễn đã mang lại cho cô danh tiếng.
Còn Nam Em thì thôi, liên tiếp tổ chức livestream gợi lại chuyện tình cảm ồn ào trong quá khứ, đề cập góc khuất showbiz và có phát ngôn nhắc đến Chủ tịch Hồ Chí Minh. Cô bị phạt 37.5 triệu đồng, nhưng sau đó vẫn tiếp tục livestream và hành xử khó hiểu. Sau những phiên live của cô, hàng loạt các báo lớn phải đưa tin về livestream với mục đích tốt nhằm điều hướng dư luận. Và Nam Em không dừng lại sau khi bị phạt, cô bật live vào đêm khuya, không nói gì. Cô leo ra ngoài lan can nhà và không quay lại trong livestream giữa khuya. Sau đó không lâu, Nam Em ra mắt ca khúc mới.
Thực ra tôi hiểu vì sao Thắng đăng status khó hiểu, Han So Hee phi lý trí như trẻ con, Nam Em livestream nói năng không kiểm soát.
Vì lúc lên cơn hưng cảm tôi cũng từng như vậy.
Vào năm 2022, khi sự nghiệp và tình yêu đều không ra gì, dẫu vẫn uống thuốc hằng ngày, tôi chuyển từ trạng thái trầm cảm sang hưng cảm và bị loạn thần nặng.
Tôi đăng status bóc phốt, không khác Nam Em livestream nói chuyện góc khuất showbiz cho lắm. Tôi live, tôi chửi, làm được gì gây chú ý là tôi làm nấy. Bởi tôi không muốn nỗi buồn của mình cô đơn.
Tôi thậm chí còn chạy ra sân bay lúc nửa đêm đòi bay đi Mỹ mà không có passport.
Nếu tôi buồn, tôi muốn mọi người biết. Vì bất hạnh (lúc đó tôi thấy) là một điều bất công trong cuộc sống. Tôi muốn được chú ý, để mình không chết chìm trong nỗi buồn.
Sau đó 90% mọi người đều quay lưng với tôi, dẫu lý do sâu xa là do tôi bị mất trí. Người tâm thần thì làm gì kiểm soát được mình nữa.
Lý do của tôi hợp lý, nhưng chẳng ai quan tâm vì tôi hành xử quá lạ lùng và họ lo thân mình còn chưa xong.
Hiện tại, người tâm thần không cởi truồng chạy nhong nhong ngoài đường. Thay vào đó, họ post lên mạng, họ nhấn nút livestream đỏ.
Vậy, tôi đã làm gì để thoát khỏi tình trạng mất trí?
Làm sao để “chữa lành” đúng cách
Một người bạn của tôi, T, từng là fan Ngọt, ước rằng Thắng chưa từng nổi tiếng. Khi tôi nói rằng khả năng cao Thắng đang bị rối loạn lưỡng cực, T nói rằng thực sự chưa bao giờ thấy người trầm cảm được lòng truyền thông. Họ đều phải tự đóng mạng xã hội để chữa lành. T hỏi tôi đã vượt qua như thế nào, tôi nói về thuốc, Tinder và sự hỗ trợ của gia đình. T bảo sự hỗ trợ của gia đình quan trọng lắm, rốt cuộc không có ai tự một mình mà đi qua được, khó lắm.
Thật vậy, chuyện đó còn khó hơn bởi với Thắng, không còn vợ cũ, bỏ bê con cái, còn đòi tiền nuôi con thì ai mà giúp anh được.
Đến Hiền Hồ, sau scandal làm tiểu tam, cũng đã ổn định lại tâm trí nhờ thuốc an thần. Cô chia sẻ:
“Tôi phải uống thuốc mới ngủ được. Uống thuốc không tốt được một thời gian rồi ấy, khoảng 2 năm nay. Tôi ổn với việc uống thuốc và cố gắng sống tích cực chứ không sống trong buồn phiền.
Tôi đi điều trị trầm cảm ở bệnh viện bên quận 3. Bác sĩ tâm lý theo sát tôi kĩ vì sự việc khi đó rất lớn. Ban đầu tôi có những cái nhìn sai lệch về thuốc trầm cảm, nhưng khi tìm hiểu tôi thấy nó cần thiết. Tôi không thể bỏ cơ hội để bản thân mình tốt hơn.”
Thuốc an thần vốn bị mang tiếng xấu vì bệnh tâm thần không biểu hiện ra ngoài. Mọi người thành kiến rằng chúng ta hoàn toàn có thể tự vượt qua tâm bệnh được, dẫu rằng trầm cảm, theo WHO, mỗi năm có 703.000 người tự vẫn và còn nhiều hơn những người thử tự sát. Tự sát chính là nguyên nhân lớn thứ tư dẫn đến cái chết toàn cầu cho người từ 15 – 29 tuổi vào năm 2019.
Bởi vì những suy nghĩ như thế nên bọn lùa gà mới bán được khóa học chữa lành.
Dẫu rằng, từ một người đã được chữa lành và hoạt động lại bình thường, tôi nghĩ mình hiểu được chữa lành là gì: chắc chắn, nó không phải là đi học mấy khóa học viết.
Những nỗi đau của ta đến từ nguyên nhân rất sâu xa, làm gì mà viết vài ngày đã khỏi, nói vài câu từ những người chẳng đâu vào đâu, bằng cấp, chứng chỉ hành nghề còn không có, lấy gì lành được?
Những tổn thương nhẹ thì không sao có thể thời gian chữa được. Nhưng tổn thương trung bình đến nặng, ảnh hưởng đến sinh hoạt thì chữa lành là đi khám, uống thuốc được kê toa và/ hoặc điều trị tâm lý.
Không ai nói với một người gãy chân rằng chân hãy tự liền đi, nhưng họ lại bảo người trầm cảm hãy tự vượt qua nó.
Không ai nói với bệnh nhân ung thư đừng phụ thuộc hóa trị, xạ trị, đừng phẫu thuật, nhưng với bệnh nhân trầm cảm thì không được phụ thuộc thuốc, phải tự vượt qua, tổn thương bên trong thì bệnh nhân bị áp lực phải tự vượt qua vì nó vô hình.
Rất mong mọi người hiểu: thực sự, có bệnh thì chữa bệnh thôi ạ. Bạn có quyền không dùng thuốc, nhưng đừng lấy điều đó làm nản lòng những người cần uống thuốc để chống chọi với cuộc sống.
Tôi thấy rất nhiều người vì kỳ thị thuốc trầm cảm nên đã phải đấu tranh với tâm trí mỗi ngày. Còn những người chấp nhận được giới hạn của mình, họ dùng thuốc để ngủ và sống tiếp.
Thậm chí một người bạn của tôi vẫn chìm sâu trong trạng thái vật vã, cuộc sống không khá lên được, chỉ vì từ chối đi khám và uống thuốc đàng hoàng.
Có thuốc, headspace mình sẽ bình ổn và sẽ chiến đấu được tiếp với thế giới.
Ban đầu tôi nói với bác sĩ tâm thần của tôi rằng tôi sợ phụ thuộc thuốc. Bác sĩ bảo: Chẳng có phụ thuộc gì. Không uống thì không học hành, đi làm được đâu.
Vậy nên tôi uống thuốc, như Diane và sống tiếp.
Hiền Hồ cũng đã dùng thuốc trầm cảm và sống tiếp.
Rất nhiều người dùng thuốc để có một giấc ngủ ngon.
Vậy nên, hãy tiết kiệm sức lực và đi khám tâm thần, nếu cần, Thắng, Han So Hee, Nam Em và mọi người nhé.
Tôi sẽ để trang web bác sĩ của tôi cho những ai cần, và quay lại chủ đề khủng hoảng truyền thông.
Cốt lõi của việc xử lý khủng hoảng truyền thông là minh bạch và hành xử có đạo đức
Chữ “minh bạch thông tin” được tác giả Khuất Quang Hưng nhấn mạnh trong cuốn sách về xử lý khủng hoảng truyền thông: “Chết vì cái thái độ”.
Đây cũng là điều mà Nhã Nam đã hứa trong điều 7, thông báo chính thức ngày 18/4/2024.
Bài đăng chứa rất nhiều lời xin lỗi, khiến người đọc tự hỏi: “Xin lỗi là xong hay sao?” Hành động tiếp theo đâu không thấy, chỉ thấy tiếp tục đẩy mạnh việc ra sách, và block những người thả angry post của page.
Về case của Nhã Nam, tác giả Vũ Quỳnh đã viết một cài khá bao hàm, tôi xin trích những đoạn mấu chốt nhất:
“Bước đi của Nhã Nam là đúng hay sai?
Thực tế, Nhã Nam đã mắc phải một sai lầm lớn trong việc xử lý tình huống này. Khi TS Đặng Hoàng Giang thông báo ngừng hợp tác trên trang cá nhân và đưa ra những cáo buộc về hành vi không đúng đạo đức của giám đốc Nhã Nam, phản ứng ban đầu của Nhã Nam đã không giải quyết được vấn đề và còn tạo ra thêm rắc rối.
Thay vì thừa nhận trách nhiệm một cách rõ ràng và xử lý tình huống một cách chín chắn, giám đốc Nhã Nam đã cố gắng giải thích và bào chữa hành vi của mình một cách không thuyết phục. Ông Nguyễn Nhật Anh thay vì thừa nhận trực tiếp hành vi quấy rối tình dục của mình đối với nhân viên nữ, ông lại “lèo lái” dư luận, cho rằng những hành vi của mình đơn thuần chỉ là “thể hiện sự quan tâm, quý mến” đối với nữ nhân viên. Tất cả chỉ là sự “hiểu lầm” và ông mong muốn được độc giả tha thứ và xin cơ hội để sửa chữa sai lầm.
[…]
Bằng cách phủ nhận hoặc loại bỏ lời xin lỗi cá nhân của ông Nguyễn Nhật Anh, Nhã Nam đã vô tình tạo cảm giác như đang cố gắng làm mịn vấn đề một cách không minh bạch. Điều này có thể tạo ra sự mâu thuẫn trong thông điệp và khiến cho công chúng cảm thấy hoang mang và không chắc chắn về sự trung thực của công ty.” [1]
Tôi thấy rằng lời xin lỗi chính thức từ Nhã Nam chỉ mang tính chất “xin lỗi xong rồi thôi”, rằng những gì đã xảy ra không phải là sang chấn một đời mà hoàn toàn có thể được đền bù bằng phí tổn về vật chất và tinh thần, nói thẳng ra là tiền.
Còn về vấn đề đạo đức, nếu ngay từ đầu ông Nguyễn Nhật Anh không lạm quyền và không thể hiện thái độ xin lỗi cho có thì chuyện đáng lẽ ra sẽ không lớn như vậy.
Đổ Javel vào bông tuyết
Trừ vụ Nhã Nam được nhắc đến như một “pha xử lý đi vào lòng đất” lôi kéo một lượng lớn người dùng Facebook thả phẫn nộ thì khá là khó quên; với đa số trường hợp, ký ức làm ra là để quên, thế nhưng người móc mỉa ta vẫn còn mãi.
Hằng năm, cứ vào cuối xuân, hạ, thu, khoảng 2-3 lần, mọi người lại nhắc đến việc Lan Thy, hotgirl ống nghiệm “ăn cắp ý tưởng”,“gây ra” cái chết của người bạn xấu số.
Nhưng Thy vẫn tiếp tục với cuộc sống, cô đi du học Nhật Bản. Hater không dừng lại, gửi những email dùng Google dịch sang tận trường của cô. Cô xin lỗi vì làm ảnh hưởng đến trường, nhưng trường hỗ trợ cô hết mình. Hiện tại, theo saostar, về đời sống riêng tư, Lan Thy cũng trở nên kín tiếng hơn, hiếm khi chia sẻ hình ảnh cá nhân trên mạng xã hội. Thi thoảng, những bức ảnh mà Lan Thy đăng tải lại khiến nhiều người bất ngờ bởi sự trưởng thành hơn rất nhiều so với nữ sinh ngày nào tham gia Đường lên đỉnh Olympia.[2]
Huyền Chip cũng vậy, cô đã ở một cương vị mới với tấm bằng Thạc sĩ Stanford. Năm 2020, cô đứng thứ 5/10 trong danh sách Top Voices – Những người có sức ảnh hưởng ở lĩnh vực Data Science & AI (Khoa học Dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo) trên LinkedIn. Đầu năm 2023, nhà xuất bản O’Reilly nói cuốn sách “Designing Machine Learning Systems” của cô là một trong những cuốn sách thành công nhất của công ty trong năm 2022. Sau 1 tháng ra mắt, cuốn sách bán 10,000 bản. Sau 6 tháng, cuốn sách đã bán bản quyền dịch sang 11 thứ tiếng. Trong status mới nhất trên Facebook cá nhân, Huyền Chip chia sẻ trải nghiệm đi xe không người lái. Không ai còn đoái hoài đến sự cố năm xưa về những phi lý trong cuốn sách “Xách balo lên và đi”, dẫu rằng đó là sự cố nằm ngoài tầm kiểm soát, khi cô thuật lại chuyện theo trí nhớ – điều vốn khó mà đúng được đến 100%.
Thắng hiện mới ra bài nhạc mới mang tên Hướng Dương, kết hợp với hai cựu thành viên ban nhạc Ngọt – guitarist Chí Hùng, co-producer Hoàng Chí Trung, thu về 500.000 lượt xem sau 8 ngày. Thậm chí còn có bài báo (đại loại là) Thắng ra nhạc mới, khiến số lượng người “nghe nhạc không nghe đời tư” tăng lên. Hiện clip Youtube này đang được tắt bình luận.
P/s: Tôi không tìm lại được cái tít báo này, dẫu vậy, không có nghĩa là nó không tồn tại :(
Hiền Hồ trở thành một livestreamer chăm chỉ, thẳng thừng đáp trả anti-fan. Đối mặt với bình luận “Em ơi rớt liêm sỉ hả”, Hiền Hồ không ngần ngại đáp trả thẳng thắn: “Em làm gì còn liêm sỉ mà rớt hả chị”. Đầu năm 2024, cô gái đã không còn “Hiền” nữa nhắn nhủ với cộng đồng mạng: “Có một lời cuối năm Hiền muốn gửi đến mọi người, Hiền rất biết ơn khi mọi người yêu thương Hiền nhưng mọi người chỉ nên yêu thương Hiền và âm nhạc của Hiền thôi, đừng thương hại. Tất cả mọi thứ mà Hiền làm thì Hiền tự chịu, không có thương hại mà hãy yêu thương âm nhạc của Hiền, đó là điều Hiền rất mong muốn trong năm 2024“. Gần đây, cô còn livestream bán đồng hồ thông minh
Điều đó chứng tỏ một câu: Không có bằng hữu mãi mãi, cũng không có kẻ thù mãi mãi, chỉ có lợi ích là mãi mãi.
Có một điều hiếm hoi tôi thấy tốt ở showbiz Việt chính là việc showbiz nước ta, tuy netizen mỏ rất hỗn, nhưng không phong sát nghệ sĩ như ở bên Trung. Vậy nên, khi một sự việc diễn ra, vẫn còn đường lui cho nghệ sĩ. Diễn show lớn không được thì livestream, lộ ảnh nóng vẫn còn có thể ở ẩn và quay lại được, không phải bỏ xứ mà đi lập nghiệp nơi khác như trường hợp Thang Duy bị cấm sóng sau khi đóng “Sắc Giới”. Cô được đạo diễn Lý An đưa sang Anh để du học, rồi trở thành công dân Hong Kong, và cuối cùng quay lại với thị trường Trung Quốc.
Để miêu tả showbiz Việt, có lẽ nên dùng bình luận của anh Linh Vetter trên Threads:
Những gì Thắng cần là bỏ tiền thuê quản lý mạng xã hội.
Những gì Han So Hee cần ngoài quản lý mạng xã hội là hãy đá cô ta khỏi vị trí admin các trang social của mình.
Những gì Nhã Nam cần là thái độ cầu thị và CSR.
Những gì Nam Em cần là chuyên viên tâm lý, tập trung ra nhạc, bớt tạo chiêu trò trên livestream.
Mời bạn đón đọc phần cuối: Làm gì khi thần tượng dính phốt (phần 3): Dán lại poster Taylor Swift, Hoàng Thùy Linh và Bitis lên tường, giờ họ đã ở một cương vị mới.
PHỤ LỤC THAM KHẢO:
[1] Quỳnh, Vũ. “Khủng Hoảng Truyền Thông: Nhã Nam đã Làm Gì Trước Ồn Ào Quấy Rối? | Học Viện Kstudy.” Học Viện Kstudy, 2 May 2024, kstudy.edu.vn/khung-hoang-truyen-thong-nha-nam-da-lam-gi/. Accessed 10 June 2024.
[2] Linh, Phương. “Cuộc Sống “Hotgirl Ống Nghiệm” Từng Thi Olympia 8 Năm Trước Giờ Ra Sao.” Tạp Chí Điện Tử Saostar.vn, Saostar.vn, 8 Dec. 2023, www.saostar.vn/sao-hoc-duong/cuoc-song-hotgirl-ong-nghiem-tung-thi-olympia-8-nam-truoc-gio-ra-sao-202312081148038765.html. Accessed 10 June 2024.
